کاروانسرای دیر گچین قم، با معماری و طراحی کمنظیر خود بعنوان یکی از مقاصد ماجراجویانه و جذاب گردشگران تاریخ دوست و همچنین طبیعت دوست، مورد توجه قرار گرفته است. تماشای ستارگان بی شمار در آسمان صاف کویری از مکانی تاریخی، ارزشمند و دیدنی، سفری خاطره انگیز و دوست داشتنی را در ذهن هر مسافری ثبت خواهد نمود.
نامهای متعددی میتوان برای کاروانسرای دیر گچین قم در کتابها و متون تاریخی یافت. مانند اردشیر، دیرالجص، دیر گچین و دیر کاج ازجمله نامهایی است که به این عمارت تاریخی 12 هزار هکتاری دادهشده است. هنگام ورود به این عمارت عظیم، وارد هشتی ورودی و پس از ورود به این مکان، وارد حیاط مرکزی میشوید.
در کاروانسرای دیر گچین، تعداد 36 اتاق که در هر طرف میتوان تعداد 8 تا 10 اتاق را با شکل هندسی مربع و یک طبقه که تنها یک درب ورودی برای آنها در نظر گرفتهشده را دید. همچنین با طراحی و ساخت هنرمندانه طاقچههایی که از تورفتگی و قوسهایی زیبا برخوردارند، تعبیه اجاق و همچنین ساخت سقفی چهار ترک، میتوان ذوق و هنر استادکاران آن دوران را بهخوبی درک کرد.
از دیگر عجایب و دیدنی های این سازه بزرگ و تاریخی، آرایش و نحوه چیدمان عجیب اتاق های آن است؛ بهگونهای که نشات گرفته از ترکیب و اسلوب شتر خوانها و موقعیت ورودی آنها است. مسئلهای که در سایر کاروانسراها بهگونهای دیگر بوده و تأثیر مستقیمی روی مساحت و ابعاد تشکیلدهنده کاروانسراها میگذاشت.
حدود 1570 سال قبل، نه خبری از معماران مدرن امروز بود و نه مهندسان راه و شهرسازی کنونی حضور داشتند اما انسانهایی برخوردار از ذهن خلاق و مدیرانی ژرفاندیش سنگ بنای مجموعهای را نهادند که قرنها نسل به نسل منشأ خدمات و بهرههای فراوان برای ایرانیان شد.
یکی از زیباترین و بزرگ ترین بناهای تاریخی در دل بخشی از پارک ملی کویر ایران جای گرفته که با جلال و شکوهش، دل هر گردشگری را می رباید. 15 قرن ایستادگی و حیات در گرمای طاقتفرسا و سرمای سوزان و بیش از 1500 سال رازداری و لمس حوادث زمانه که این میزبان کهنه در دل نهفته دارد، تنها بخشی از تاریخ کاروانسرای دیر گچین است.
این کاروانسرای تاریخی، محلی برای استراحت کاروانها، مسافران و زائران که بهصورت گروهی یا انفرادی از شهری به شهر دیگر تردد میکردند، بوده است. این مجموعه تاریخی و دیدنی در مرکز پارک ملی کویر، مسیر قدیم جاده قم به ورامین یا ساوه به ورامین و گرمسار و در 80 کیلومتری از مرکز استان قم قرارگرفته است.