غار تماشایی کرفتو یکی شاهکارهای دست‌ساز پیشینیان کهن در استان کردستان و ۶۷ کیلومتری شمال غربی شهرستان دیواندره بعنوان یادگاری کهن از دل تاریخ بر جای مانده که با توجه به تحقیقات انجام شده این غار باستانی در دوران "مزوزوئیک" در زیر آب بوده و در اواخر این دوره ارتفاعات آن از آب خارج شده است. مطمئنا سفر کردن به این نقطه از تاریخ برای گردشگران ماجراجو، لذت بخش و تماشایی خواهد بود.
طول مسیر اصلی این حفره تاریخی، حدود 750 متر بوده و راه‌های فرعی متعددی از آن منشعب شده که در طول سکونت انسان در این غار تغییرات و دگرگونی‌ها و دخل و تصرف‌های بسیار در آن به وجود آمده و هنرمندان تاریخ به زیبایی فضاهایی را در مدخل‌های غار تراشیده و اتاق‌ها، راهرو و دالان‌های متعددی را به وجود آورده‌اند که تماشای آن حیرت انگیز خواهد بود.
این غار آهکی به احتمال بسیار زیاد در دوران سوم زمین‌شناسی شکل گرفته و در آن فضاهایی به صورت اتاق‌های تودرتو، راهرو و دالان عبوری به‌وجود آمده و از این جهت در میان غارهای دست‌کن از شهرت خاصی برخوردار بوده و این شهرت بی‌دلیل نبوده چون این غار از لحاظ بافت ساختمانی بی‌نظیر است.
در قسمت جلوی غار، چهار طبقه معماری صخره‌ای و دست‌کن ایجاده شده که در هر طبقه علاوه بر ایجاد اتاق‌های تودرتو با پنجره‌ها و نورگیرهایی به فضای بیرونی، دالان‌ها و راهروهای عبوری به منظور ارتباط به طبقات، پله‌های تراشیده شده در سنگ، حتی اقدام به ایجاد جای مناسب کلون و جفت و بست پنجره‌ها و درگاهی‌ها برای تأمین امنیت نشان از نوعی معماری پیشرفته در تاریخ کهن ایران دارد.
کتیبه‌ای یونانی بر روی سردر ورودی یکی از اتاق‌های طبقه سوم این غار تماشایی خود نمایی می کند که در این کتیبه از «الهه هراکلس» یاد شده و به همین دلیل بسیاری این غار را معبد الهه یونانی نام‌گذاری کرده‌اند، در این کتیبه آمده است: "این خانه هراکلس است، هر کس در آن وارد شود در امان است." وجود این کتیبه سبب شده عقیده بر این باشد که احتمالاً این غار مدتی به صورت موقت مورد سکونت و استقرار سلوکیان جانشینان پس از اسکندر مقدونی قرار گرفته که پس از فتوحات مهرداد دوم اشکانی به سمت غرب ایران حرکت کرده‌اند.
موقعیت محلی غار و صخره‌های مرتفع پیرامون آن در میان روستاهای مسعود‌آباد "ترکان‌بلاغ" دیواندره از جنوب روستای "میرسعید" سقز از غرب روستای "علی‌آباد"، "نخود دره" تکاب از شمال و روستای "یوزباش‌کندی" از شرق و جنوب شرق محاط شده است. دسترسی به این غار از طریق شهر دیواندره و دو راهی تکاب "گورباباعلی" و از طریق سقز و مسیر آسفالته صاحب به "میرسعید" و از طریق تکاب و مسیر جاده خاکی روستای "علی‌آباد" امکان‌پذیر است.
